Silne religijne źródła nierówności od wieków legitymizują społeczne hierarchie, w których kobiety są umieszczane niżej w symbolicznej "drabinie stworzenia". Niestety, jak stwierdza dr Dominika Kozłowska, nie mamy co liczyć na szybką poprawę, ponieważ religie wciąż stanowią bardzo silne źródło tych wciąż obecnych w polskim społeczeństwie stereotypów. Walka z głęboko zakorzenionymi uprzedzeniami jest trudna, ale warto podejmować wysiłki, by zmieniać zastane schematy myślenia.
Silne religijne źródła nierówności
Religie od wieków stanowią jedno z najsilniejszych źródeł legitymizacji społecznych nierówności i hierarchii. W swoich doktrynach i nauczaniu umieszczają kobiety niżej w symbolicznej "drabinie stworzenia", przypisując im role i zadania odrębne oraz mniej wartościowe niż te zarezerwowane dla mężczyzn.
Jak twierdzi dr Dominika Kozłowska, ekspertka w dziedzinie religioznawstwa, nie możemy liczyć na szybką poprawę tej sytuacji. Religie wciąż stanowią bowiem bardzo silne źródło społecznych stereotypów dotyczących płci, które głęboko zakorzeniły się w świadomości wielu osób.
Religijne podłoże dyskryminacji
Wpływ religii na kształtowanie postaw dyskryminujących kobiety ma długą historię i tradycję. Sięga nawet kilku tysięcy lat wstecz. Już w starożytnych cywilizacjach Bliskiego Wschodu religia służyła umocnieniu władzy mężczyzn i podporządkowaniu im kobiet w życiu rodzinnym i społecznym.
Społeczne hierarchie w religiach
We współczesnym świecie wciąż można zaobserwować obecność tych samych schematów w głównych religiach, takich jak chrześcijaństwo, judaizm czy islam. Ich doktryny i nauczanie wzmacniają tradycyjny podział ról społecznych, przypisując kobietom niższą pozycję i wartość.
Kobiety nie powinny uczyć ani piastować żadnej władzy nad mężczyznami; mają zachowywać się skromnie i podlegać mężom - 1 List do Tymoteusza 2:12
Tego typu cytaty z pism świętych od wieków służą religijnemu uzasadnianiu nierówności płci. Umacniają społeczne przekonanie o wyższości mężczyzn i niższej randze kobiet w porządku boskim i doczesnym.
Trudność zmiany schematów
Walka z tak głęboko zakorzenionymi historycznie i religijnie stereotypami jest bardzo trudna. Wymaga ona nie tylko zmian prawnych i obyczajowych, ale przede wszystkim ewolucji świadomości społecznej.
Czytaj więcej: Opiekunowie dzieci: łączy ich silna więź.
Kobiety niżej w "drabinie stworzenia"
Określenie "drabina stworzenia" odnosi się do hierarchicznego porządku bytów we wszechświecie, który wyznawcy religii uznają za ustanowiony przez Boga. Stanowi on symboliczne odzwierciedlenie boskiej woli dotyczącej właściwego ładu społecznego i przypisanych poszczególnym istotom ról.
- Na szczycie znajduje się Bóg jako absolutny władca wszechświata
- Poniżej aniołowie i inne istoty duchowe
- Następnie mężczyźni jako głowy rodzin i przywódcy społeczni
- Na samym dole zaś kobiety, którym przypisano role żon, matek i służebnic
| Istota | Ranga | Rola |
| Bóg | Najwyższa | Stwórca i władca |
| Aniołowie i duchy | Bardzo wysoka | Słudzy Boga |
| Mężczyźni | Wysoka | Przywódcy rodzin i społeczności |
| Kobiety | Niska | Służebne role (żony, matki) |
Taki religijny obraz świata silnie kształtował od wieków nietolerancyjne postawy wobec kobiet i utrwalał ich społeczną dyskryminację. Walka o równość płci musi więc oznaczać także podważanie zakorzenionych mitów na temat rzekomo naturalnego porządku rzeczy wynikającego z woli Stwórcy.
Religijna legitymizacja nierówności
Jedną z podstawowych funkcji religii na przestrzeni dziejów, obok poszukiwania sacrum i odpowiedzi na najgłębsze ludzkie pytania, było religijne uzasadnianie istniejącego porządku społecznego. Religie dostarczały ideologicznego usprawiedliwienia dla panujących stosunków władzy i podziału dóbr materialnych.
Szczególnie wyraźnie widać to na przykładzie nierówności płci, gdy biblijne cytaty i odniesienia do woli Stwórcy służą umocnieniu dominacji mężczyzn nad kobietami w sferze publicznej i prywatnej. Tym samym religia sankcjonuje istniejącą dyskryminację i utrudnia walkę o równe prawa.
Konieczność rewizji poglądów
Aby zmienić tę sytuację potrzebna jest zasadnicza rewizja religijnych poglądów na role płci i miejsce kobiet w społeczeństwie. Duże znaczenie mają tu nie tylko reformatorskie nurty teologiczne, ale i oddolne ruchy wiernych domagających się większego pluralizmu.
Długa historia religijnej dyskryminacji
Historia dyskryminacji i prześladowań kobiet w imię religii jest bardzo długa i bolesna. Wystarczy wspomnieć tu choćby polowania na czarownice w średniowiecznej Europie, których ofiarą padły setki tysięcy kobiet oskarżanych o rzekome kontakty z siłami nieczystymi.
Także we współczesnym świecie fundamentalistyczne odłamy wielkich religii, zwłaszcza islamu, chrześcijaństwa i judaizmu, odmawiają kobietom równych praw, ograniczając ich wolność i autonomię. Walka z tymi postawami będzie jeszcze długa i żmudna.
Konieczność edukacji
Najważniejszą bronią w tej walce jest edukacja i uświadamianie szkodliwości religijnie umocowanych stereotypów płciowych. Tylko zmiana świadomości społecznej i oczyszczenie religii z elementów dyskryminujących kobiety może przynieść trwałą poprawę ich pozycji we współczesnym świecie.
Trudna walka z zakorzenionymi stereotypami
Zwalczanie głęboko zakorzenionych stereotypów dotyczących płci jest niezwykle trudne, ponieważ stanowią one element tożsamości kulturowej danej zbiorowości, przekazywanej z pokolenia na pokolenie poprzez proces socjalizacji. Dotyczy to również religijnie umocowanych przesądów na temat kobiet.
Nawet jeśli zmieniają się przepisy prawne czy normy obyczajowe, to zmiana postaw i przekonań ludzkich zachodzi o wiele wolniej. Stąd walka o równość płci w religiach będzie procesem rozciągniętym na długie lata, wymagającym cierpliwości i wytrwałości.
Podsumowanie
W moim artykule poruszyłem kwestię religijnego uzasadniania społecznych nierówności, zwłaszcza w odniesieniu do pozycji kobiet. Przeanalizowałem, w jaki sposób doktryny i nauczanie głównych religii od wieków legitymizują dyskryminację płci poprzez umieszczanie kobiet niżej w symbolicznej "drabinie stworzenia".
Zwróciłem uwagę, że mimo upływu czasu i zmian obyczajowych, religie wciąż stanowią bardzo silne źródło utrwalające szkodliwe stereotypy płciowe głęboko zakorzenione w świadomości wielu osób. Przytoczyłem przykłady biblijnych cytatów, które od wieków służą umocnieniu dominacji mężczyzn i podporządkowania im kobiet w życiu publicznym i prywatnym.
Podkreśliłem także, że zwalczanie tego typu postaw będzie długim i żmudnym procesem, wymagającym zarówno zmian religijnych doktryn, jak i ewolucji świadomości społecznej. Kluczowe znaczenie ma tutaj edukacja i uświadamianie szkodliwości stereotypów, by kolejne pokolenia wyzbywały się uprzedzeń wobec kobiet usprawiedliwianych odwołaniami do woli boskiej.
Mam nadzieję, że artykuł pomoże Czytelnikom lepiej zrozumieć religijne źródła dyskryminacji kobiet i skłoni do refleksji nad potrzebą rewizji zakorzenionych poglądów oraz wsparcia wysiłków na rzecz osiągnięcia rzeczywistej równości płci.
Tagi
Udostępnij artykuł
