Uzależnienia są problemem dotykającym coraz więcej osób. Czy to nałóg na alkohol, narkotyki, hazard czy praca - wszystkie one mogą mieć destrukcyjny wpływ na życie. Dlaczego jedni popadają w uzależnienia, a inni nie? Czy to kwestia charakteru, czy raczej choroby? W niniejszym artykule przyjrzymy się różnym rodzajom uzależnień, przyczynom ich powstawania oraz możliwym sposobom walki z nałogami.
Uzależnienie - choroba czy wada charakteru?
Definicja uzależnienia
Uzależnienie to przymus zażywania jakiejś substancji lub powtarzania określonych zachowań. Osoba uzależniona traci kontrolę nad swoim postępowaniem - mimo świadomości negatywnych konsekwencji nie jest w stanie przestać. Uzależnienie prowadzi do problemów zdrowotnych, społecznych, finansowych.
Uzależnienie jako choroba
Według WHO oraz American Psychiatric Association uzależnienie to choroba mózgu. Powstaje na skutek zaburzeń neuroprzekaźnictwa dopaminergicznego i serotoninowego. Dochodzi do zmian w strukturze i funkcjonowaniu mózgu. Uzależnienie ma podłoże genetyczne i środowiskowe.
Czynniki ryzyka uzależnień
Ryzyko uzależnienia zwiększa się przy: stresie, traumach, zaburzeniach psychicznych, wpływach środowiskowych, predyspozycjach genetycznych. Nie oznacza to jednak braku wpływu jednostki na rozwój choroby.
Alkoholizm - najpowszechniejsze uzależnienie
Statystyki alkoholizmu
Ponad 2 mln Polaków to osoby uzależnione od alkoholu. Statystycznie pije go regularnie ponad 70% dorosłych Polaków. Alkoholizm dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn, choć u tych drugich częściej przyjmuje formę nałogu.
Przyczyny i mechanizm uzależnienia
Spożywanie alkoholu powoduje uwalnianie dopaminy i zwiększa poczucie przyjemności. Powtarzane picie alkoholu prowadzi do przystosowania receptorów dopaminowych, które wymagają coraz większych dawek, by odczuwać satysfakcję.
Objawy i skutki
Do objawów alkoholizmu należą: utrata kontroli nad piciem, zespół abstynencyjny, picie mimo negatywnych konsekwencji. Alkoholizm powoduje poważne problemy zdrowotne i społeczne.
Narkomania - uzależnienie od narkotyków i dopalaczy
Najpopularniejsze narkotyki w Polsce
Marihuana, amfetamina, ecstasy, kokaina - to najczęściej używane narkotyki w Polsce. Coraz większą popularność zyskują też dopalacze, będące tańszą alternatywą.
Działanie narkotyków na mózg
Narkotyki i dopalacze zaburzają przekaźnictwo dopaminergiczne, serotoninergiczne i opioidowe w mózgu, powodując uzależnienie psychiczne i fizyczne.
Następstwa używania
Uzależnienie, depresja, psychozy, uszkodzenia narządów, zespół abstynencyjny, wypadki, przedawkowania - to potencjalne skutki zażywania narkotyków.
Uzależnienie od hazardu - nałóg czy choroba?
Czym jest hazard patologiczny?
Hazard patologiczny to przymus grania mimo negatywnych konsekwencji - strat finansowych, problemów rodzinnych i zawodowych. Dotyczy ok. 1% dorosłych.
Mechanizm uzależnienia
Hazard, podobnie jak substancje psychoaktywne, powoduje nagły wzrost dopaminy. Mózg przystosowuje się, wymagając coraz większych emocji związanych z graniem.
Leczenie uzależnienia
Obejmuje psychoterapię poznawczo-behawioralną, grupy wsparcia, farmakoterapię i programy 12 kroków. Ważna jest też pomoc rodziny.
Pracoholizm - pozytywny czy destrukcyjny?
Cechy pracoholizmu
Pracoholik poświęca pracy większość czasu, zaniedbując inne sfery życia. Pracuje ponad miarę, przejawia perfekcjonizm, ma poczucie niezastąpionalności.
Motywacje
Pracoholików motywuje chęć sukcesu, uznania, pieniędzy. Praca może też służyć ucieczce przed problemami osobistymi.
Skutki
Pracoholizm prowadzi do wypalenia zawodowego, problemów rodzinnych i zdrowotnych. Może być też przejawem zaburzeń osobowości.
Jak pomóc uzależnionym?
Rola edukacji
Ważna jest edukacja na temat mechanizmów i skutków uzależnień - zarówno wśród osób zagrożonych, jak i całego społeczeństwa.
Leczenie i wsparcie
Osoby uzależnione wymagają profesjonalnej terapii i grup wsparcia. Pomoc najbliższych jest kluczowa w procesie zdrowienia.
Profilaktyka
Aby zapobiegać uzależnieniom, należy dbać o higienę psychiczna, radzić sobie ze stresem, rozwijać zainteresowania. Ważne są też badania przesiewowe.
Podsumowanie
Uzależnienia to złożone zaburzenia o podłożu biologicznym, psychologicznym i społecznym. Choć na ich rozwój mają wpływ predyspozycje jednostki, należy je traktować jako chorobę wymagającą profesjonalnego leczenia. Najważniejsza jest pomoc osobom uzależnionym w powrocie do zdrowia oraz działania profilaktyczne, aby zapobiegać rozwojowi nałogów. Tylko kompleksowe podejście - od edukacji przez terapię po wsparcie bliskich - pozwoli zredukować problem uzależnień w społeczeństwie.
Najczęściej zadawane pytania
Jak rozpoznać uzależnienie?
Sygnałami uzależnienia są m.in. utrata kontroli nad zachowaniem, kontynuowanie go mimo negatywnych konsekwencji, zaniedbywanie obowiązków, potrzeba zwiększania dawek lub częstotliwości zachowania.
Jak pomóc osobie uzależnionej?
Przede wszystkim okazać wsparcie, zachęcić do terapii, stworzyć bezpieczne środowisko. Nie należy jej oceniać, szantażować czy kontrolować. Konieczna jest cierpliwość i wyrozumiałość.
Jak zapobiegać uzależnieniom?
Przez edukację, rozwijanie zainteresowań, radzenie sobie ze stresem, dbanie o zdrowie psychiczne. Ważne są też badania przesiewowe i ograniczanie dostępu do uzależniających substancji.
Czy uzależnienie to wina czy choroba?
Uzależnienie ma podłoże biologiczne i genetyczne, jest zaburzeniem mózgu. Jednostka nie ponosi winy za chorobę, choć jej cechy osobowości mogą zwiększać podatność.
Jakie są objawy alkoholizmu?
Należą do nich m.in. picie nadmiernych ilości alkoholu, utrata kontroli nad ilością i częstotliwością picia, zespół abstynencyjny, picie mimo negatywnych konsekwencji.
Tagi
Udostępnij
